پیش از این نیز در متمم از لارس اسوندسن و کتابهایش صحبت کردهایم (از جمله کتاب کار و کتاب فلسفه تنهایی).
این بار میخواهیم چند جمله از کتاب فلسفه ملال را در قالب پاراگراف فارسی متمم مرور کنیم. این کتاب توسط افشین خاکباز ترجمه شده و به همت #نشر نو به بازار عرضه شده است.
ملال در عنوان کتاب در جایگاه معادلِ واژهی Boredom قرار گرفته است (عنوان کتاب اصلی چنین است: A Philosophy of Boredom). مروری بر متن کتاب و توصیفهایی که دربارهی ملال ارائه شده (از جمله بیعملی، دلزدگی و منشاء شرّ) نشان میدهد که این واژه برای متن فارسی انتخاب مناسبی بوده است.
کافی است ملول بودن را در بیت زیر از حافظ به خاطر بیاوریم:
نه من ز بیعملی در جهان ملولم و بس
ملالت علما هم ز علم بیعمل است
یا آنجا که میگوید (در غزلی با مَطلَع تاب بنفشه میدهد طرهی مشکسای تو):
من که ملول گشتمی از نفس فرشتگان
قال و مقال عالمی میکشم از برای تو
نظامی هم ملول بودن را بسیار نزدیک به مفهومی که اسوندسن مطرح کرده به کار میبرد:
ز بیماری دل شیرین چنان تنگ
که میکرد از ملالت با جهان جنگ
با این حال، اسوندسن اصرار دارد که ملال ر..
لارس اسوندسن
این بار میخواهیم در پاراگراف فارسی متمم جملاتی درباره تنهایی را بخوانیم و مرور کنیم.
این جملات را از کتاب فلسفه تنهایی نوشته لارس اسوندسن با ترجمهی خشایار دیهیمی انتخاب کردهایم.
کتاب فلسفه تنهایی هم از مجموعهی تجربه و هنر زندگی (با سرپرستی خشایار دیهیمی) است که پیش از این هنگام معرفی کتاب دیگری از اسوندسن، یعنی کتاب کار با آن آشنا شدهایم (البته ظاهراً خشایار دیهیمی تصمیم گرفته سری دوم کتابهای این مجموعه را، به جای نشر گمان با همکاری فرهنگ نشر نو منتشر کند).
این کتاب هم مانند سایر کارهای اسوندسن، از منظر فلسفی – و البته با زبانی نسبتاً ساده – نوشته شده و نویسنده در آن کوشیده است، جنبههای مختلف تنهایی را بررسی کند.
بد نیست این را هم بگوییم که با وجود سادگی و روان بودن متن – نسبت به پیچیدگی فلسفی موضوع تنهایی – همچنان این کتاب را نمیتوانید پیوسته و به سرعت بخوانید. بهنظر میرسد که خواندن آرام هر فصل، و اختصاص زمان به فکر کردن دربارهی آن، در مورد این کتاب میتواند اثربخشتر باشد.
در ادامه جملاتی از کتاب تنهایی را با هم میخوانیم.
احساس تنهایی را نمیتوان از روی شمار افرادی..
پیش از این نیز در پاراگراف فارسی متمم، به سراغ مجموعه کتابهای تجربه و هنر زندگی، کار ارزشمند انتشارات گمان، رفتهایم.
کتابهایی که سرپرستی و سرویراستاری آن بر عهدهی خشایار دیهیمی است و معمولاً با عینک فلسفه به جنبههای مختلف زندگی نگاه میکنند و میپردازند.
خشایار دیهیمی در معرفی این مجموعه، به خوبی نگاه مجموعه کتابهای تجربه و هنر زندگی را توصیف میکند:
فلسفه در همهی کشورها و همهی فرهنگها، از جمله کشور خودمان، واژهای پرابهّت است. کتابهای فلسفه هم غالباً در قفسهها در جایی قرار میگیرند که متناسب با همین ابهتشان باشد. به اصطلاح خودمانی، آن بالای تاقچه.
او در ادامه با ارجاع به نگاه سقراطی، تأکید میکند که فلسفه قرار نبوده تا این حد انتزاعی باشد یا لااقل، نباید همهی فلسفه به مفاهیم مجرد محدود شود:
سوالهای فلسفی سقراط از چه جنسی بودند؟
سقراط عمدتاً سوالهایی را مطرح میکرد که با زندگی و شخصیت و خصائل افراد ارتباط داشت. و یونانیان طرف محاوره، که لزوماً فیلسوف هم نبودند، از بحث دربارهی این سوالها پرهیز نمیکردند.
امروز هم اگر نظیر همان سوالها از هر کس پرسیده شود هرگز نم..