ادوارد ویلسون (Edward O. Wilson) دانشمند معاصر که بیشتر او را به خاطر مطالعات گسترده روی زندگی اجتماعی حشرات (و به طور خاص مورچه‌ها) می‌شناسند، در کتاب در جستجوی طبیعت (In Search of Nature)، به زوایای مختلفی از طبیعت و تعامل انسان با آن می‌پردازد.
ویلسون در بخش دوازدهم کتاب در جستجوی طبیعت به این پرسش می‌پردازد که آیا بشر در نهایت خود را نابود می‌کند؟ یا به بیان دیگر، آیا گونه‌ی انسان به یک خودکشی تدریجی مشغول است؟
او این فصل را با یک سناریوی فرضی آغاز می‌کند:
تصور کنید که روی یکی از قمرهای یخ‌زده‌ی مشتری – مثلاً گانیمد (Ganymede) – پایگاه فضایی یک تمدن بیگانه پنهان شده است.
دانشمندان آن تمدن، میلیون‌ها سال، از نزدیک زمین را زیر نظر داشته‌اند.
از آن‌جا که قانون آن‌ها، سکونت و استقرار بر روی یک سیاره‌ی زنده را ممنوع کرده است، آن‌ها دائماً سطح زمین را با ماهواره‌هایی مجهز به سنسورهای پیچیده بررسی کرده و نقشه‌‌ای از توزیع توده‌های ارگانیسم‌ها، جنگل‌ها، علف‌زارها، دشت‌های عریانِ بی‌درخت، سواحل مرجانی و چراگاه‌های پلانکتونی [محل خورد و خوراک ماهی‌ها و سایر آبزیان] را تهیه و بررسی می‌کنند.
ویلسون، داستان خود را به این صورت ادامه می‌دهد که آن ناظران فضایی، در انتظار یک لحظه‌ی ویژه هستند (البته ویلسون یادآوری می‌کند که در مقیاس زمین‌شناختی، یک لحظه‌ی بسیار کوتاه، می‌تواند چند قرن انسانی طول بکشد).
در آن لحظه‌ی ویژه، وسعت جنگل‌ها به نصف کاهش پیدا می‌کند و دی‌اکسید کربن جو به حداکثر مقدار تاریخی‌اش می‌رسد. لایه‌ی اوزون نازک می‌شود و سوراخ‌هایی بر فراز قطب‌ها شکل می‌گیرد.
ویلسون برای این‌که این سوال را از حالت مجرد و انتزاعی دور کند، به سراغ یکی از ویژگی‌های انسان، یعنی گوشت‌خوار بودن او می‌رود:
علاقه‌ی ما به گوشت باعث می‌شود که از انرژی خورشید با کارایی پایین استفاده کنیم.
این یک قانون اکولوژی است که (خیلی تقریبی) تنها ۱۰٪ از انرژی جذب شده‌ی خورشید در بافت گیاهان، پس از خورده شدن توسط موجودات گیاه‌خوار، در بافت آن‌ها به انرژی تبدیل می‌شود.
باز هم [به صورت تقریبی] وقتی یک موجود گوشت‌خوار، گوشت یک جانور گیاه‌خوار را می‌خورد، تنها می‌تواند از ۱۰٪ آن انرژی استفاده کند.
در زنجیره‌ی غذایی زمین‌های مرطوب (تالاب‌ها)، از علف تا ملخ تا گنجشک و شاهین، فقط یک هزارم آنچه گیاه از انرژی خورشید اندوخته، جذب می‌شود. به زبان دیگر، علف زیادی [در پایین هرم غذایی] لازم است تا شاهین [در چند لایه بالاتر] سیر شود و زنده بماند.
انسان‌ها مانند شاهین‌ها، در لایه‌های بالای هرم غذایی هستند و هنگام گوشت خوردن، دو یا چند حلقه از ابتدای زنجیر فاصله دارند؛ مثلاً اگر مرغ بخورند دو حلقه و اگر ماهیِ تُن بخورند، چهار حلقه [ماهی تن، گوشت‌خوار است و شکار می‌کند].
حتی با وجودی که امروز بیشتر منوی غذایی در اغلب جوامع انسانی، به غذاهای گیاهی محدود شده است، بشر هنوز بخش بزرگی از جهان زنده را می‌بلعد.
ما با خوراک خود و مصرف محصولات کشاورزی، استفاده از الوارها، ساختن ساختمان‌ها و جاده‌ها و ایجاد زمین‌های بایر، ۲۰ تا ۴۰ درصد انرژی خورشید را به خود اختصاص می‌دهیم؛ این انرژی می‌توانست در شکل‌گیری بافت گیاهان در پوشش‌های گیاهی طبیعی نقش ایفا کند.
انسان در جستجوی بی‌رحمانه‌ی غذا، زندگی حیوانات را در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اکنون به صورت فزاینده‌ای در اقیانوس‌های آزاد، کاهش داده و از بین می‌برد.
…خلاصه در یک کلام، گونه‌ی انسان یک تهدید برای محیط زیست است.
البته ویلسون، نگاه خود را بر تک تک انسان‌ها متمرکز نکرده و نمی‌خواهد آن‌ها را به گیاه‌خواری ترغیب کرده یا گوشت‌خواری‌شان را نکوهش کند. او در مقیاس بزرگتری به سرنوشت گونه‌ی انسان نگاه می‌کند و می‌گوید که به هر حال، این گونه در تسخیر زمین، از سایر جانداران پیشی گرفته است و شاید اگر یکی از جانوران ملایم‌تر زمین، سرنوشت این سیاره را به دست می‌گرفت، زمین مسیر متفاوتی را طی می‌کرد.
ویلسون البته کمی خوش‌بین است و جایی در ادامه‌ی همین فصل، چنین می‌گوید:
پاسخ کوتاه من – یا اگر دوست دارید، می‌توانید بگویید عقیده‌ی من – این است گونه‌ی بشر، خود را نابود نمی‌کند؛ یا لااقل به این شکلی که در اینجا اشاره شد، خود را نابود نخواهد کرد.
ما آن‌قدر هوشمند هستیم و به اندازه‌ی کافی فرصت داریم تا از یک فاجعه‌ی زیست‌محیطی در مقیاسی که تهدیدی برای تمدن بشری باشد، پیشگیری کنیم.
اما مشکلات [و چالش‌های] فنی در این راه، آن‌قدر هولناک هستند که لازم باشد [از هم اکنون،] بخش عمده‌ی دانش و تکنولوژی در این مسیر هدایت شوند و مباحث اخلاقی مرتبط با این موضوع، آن‌قدر پایه‌ای است که ما را وادار کند در تصویری که از خود به عنوان یک گونه داریم، تجدیدنظر کنیم.
توضیح پایانی این‌که کتاب In Search of Nature با ترجمه‌ی کاوه فیض اللهی و به همت #نشر نو به بازار عرضه شده است.
اگر چه ما در این مطلب، از متن اصلی استفاده کرده و آن را ترجمه کردیم، اما با تطبیق بخش‌های مختلف کتاب با متن اصلی به نتیجه رسیدیم که در نسخه‌ی ترجمه، دقت بسیار خوبی در انتقال پیام متن اصلی به‌کار گرفته شده است (فقط شاید برخی واژه‌ها در ترجمه کمی دشوار یا رسمی باشند که البته آسیب چندانی به روانی متن نزده‌اند).
پیشنهاد عضویت در متمم
دوست عزیز.
شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.
ثبت‌نام به عنوان کاربر آزاد متمم
همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درس‌های متمم دسترسی خواهید داشت. فهرست برخی از درس‌های مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:
فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم
البته از میان درس‌های مطرح شده، شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه و بررسی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
دوره MBA
فنون مذاکره | تصمیم گیری
تحلیل رفتار متقابل | پرورش تسلط کلامی
افزایش عزت نفس | چگونه شاد باشیم
اطلاعات بیشتر در مورد ثبت نام سری مطالب حوزه سبک زندگی من
The post گوشت خواری یا گیاه خواری؟ | از کتاب در جست و جوی طبیعت appeared first on متمم.
