در آغاز این درس، باید به یک نکته‌ی مهم اشاره کنیم: حسادت – که در عنوان این درس به کار رفته – در گفتگوهای ما دو کاربرد کاملاً متفاوت دارد.
یکی از کاربردهای حسادت، اشاره به احساسی منفی است که در یک فرد، نسبت به فرد دیگر، به علت جایگاه و موقعیت و داشته‌ها، شکل می‌گیرد (مثلاً وقتی شما نسبت به دوست خود، به خاطر خانه‌ی خوب، رابطه‌ی عاطفی خوب، ثروت زیاد، موقعیت شغلی جذاب، یا هر داشته‌ی دیگری حسادت می‌کنید).
این شکل حسادت، بین دو نفر شکل می‌گیرد.
اما شکل دیگری از حسادت – که مد نظر ما در این درس است – میان سه نفر شکل می‌گیرد: به این معنا که یک نفر با فردی رابطه‌‌ای دارد و وقتی احساس می‌کند طرف مقابل او، به فرد سومی توجه دارد یا علاقه‌مند است، نسبت به آن فرد سوم احساس حسادت می‌کند.
از آن‌جا که درس حاضر درباره‌ی این شکل از حسادت است، ما هر دو تعبیر حسادت و حسادت در رابطه عاطفی را به یک معنا به‌کار می‌بریم و در این درس، حسادت را به معنای نخست آن به‌کار نمی‌بریم.
در زبان انگلیسی دانشگاهی، دو واژه‌ی Envy (حسادت به فرد دیگری) و Jealousy (حسادت در رابطه‌ی عاطفی) تا حد خوبی این دو مفهوم را تفکیک کرده‌اند.
در زبان عربی هم حسد و غیرت به همین تفکیک اشاره دارند.
اما در فارسی، اغلب ما برای این دو مفهوم، یک واژه را به‌کار می‌بریم. غیرت هم، با وجودی که در فارسی به کار می‌رود، دارای بار معنایی متفاوتی است.
تعریف حسادت چیست؟
با وجودی که همه‌ی ما کمابیش مفهوم حسادت را درک می‌کنیم، اما برای این‌که بتوانیم دقیق‌تر درباره‌ی آن صحبت کنیم، لازم است تعریف دقیقی از حسادت داشته باشیم. یکی از افرادی که در زمینه‌ی حسادت مطالعات فراوان و معتبری انجام داده، کریستین هریس (Christine Harris) است. او حسادت را چنین تعریف می‌کند (+):
وقتی فردی چنین ادراک کند که برخی از جنبه‌ها یا کلِ رابطه‌ی مهمی که با فرد دیگری دارد، به واسطه‌ی فرد سومی در معرض تهدید است، احساس حسادت در او برانگیخته می‌شود.
کلمه‌ی ادراک در این تعریف، بسیار کلیدی است. به این معنا که حسادت الزاماً در اثر اتفاقات‌های واقعی برانگیخته نمی‌شود، بلکه صرفاً همین که ما چنین حس کنیم که می‌تواند تهدیدی وجود داشته باشد، حسادت در ما برانگیخته می‌شود.
حسادت یک حس طبیعی است
نباید فکر کنیم که همه‌ی شکل‌های حسادت، نامطلوب و مخرب هستند. انسان‌ها به صورت غریزی برای حفظ داشته‌های خود تلاش کرده و می‌کوشند داشته‌هایشان را در برابر هر تهدیدی حفظ کنند.
طبیعی است رابطه عاطفی نیز به عنوان یکی از داشته‌های ارزشمند هر یک از ما، مشمول این قاعده قرار می‌گیرند و اگر احساس کنیم این دارایی در معرض تهدید است، احساسات ناخوشایندی در ما بروز پیدا می‌کنند.
به همین علت، حد متعارفِ حسادت میان خواهر و برادرها را (وقتی به یک اندازه مورد توجه والدین قرار نمی‌گیرند) به عنوان نشانه‌های یک بیماری در نظر نمی‌گیریم.
حسادت فرزندان به نوزاد تازه متولد شده و حتی حسادت به یک وسیله و شیء که بخشی از توجه اعضای خانواده را به خود اختصاص داده، تجربه‌ای بسیار شناخته‌شده و طبیعی است (+).
اما وقتی سن ما بالاتر می‌رود و قدرت فکر و تحلیل کردن‌مان پیچیده‌تر می‌شود، حسادت هم، مصداق‌های پیچیده‌تری پیدا می‌کند.
اگر دو نفر از دوستان‌تان را با هم آشنا کرده باشید و آن دو با یکدیگر رابطه‌ی صمیمی ایجاد کنند و به تدریج، رابطه‌ی شما با یکی از آن‌ها ضعیف شود، ممکن است حسی ناخوشایند را تجربه کنید.
این هم نمونه‌ی دیگری از حسادت است که تقریباً همه‌ی ما آن را تجربه کرده‌ایم.
ابعاد مختلف حسادت در رابطه عاطفی
رالف و مورین اربر (Erber) حسادت در رابطه‌ی عاطفی را به سه بخش تقسیم می‌کنند. این تقسیم‌بندی، تشخیص و تحلیل حسادت و مدیریت آن را برای ما ساده‌تر می‌کند (+):
تمرین و مشارکت در بحث
شما در مدیریت حسادت چه تجربه‌هایی دارید که فکر می‌کنید می‌تواند برای دوستان‌تان مفید باشد؟
سری مطالب حوزه حمایت اجتماعی
The post حسادت در رابطه عاطفی appeared first on متمم.
