تعریف مقیاس تولید | مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس

مقیاس (Scale) و صرفه جویی ناشی از مقیاس (Economies of Scale) دو اصطلاح کلیدی در مدیریت و کسب و کار محسوب می‌شوند.

با وجودی که اغلب ما، معنی این دو اصطلاح را می‌دانیم و می‌توانیم حدس بزنیم، به علت اهمیت آن‌ها، یک درس را به طور ویژه به مفهوم مقیاس و صرفه جویی ناشی از مقیاس اختصاص داده‌ایم.

مقیاس و حجم تولید

منظور از مقیاس یک کسب و کار، بزرگی و حجم یک کسب و کار است که معمولاً بر اساس شاخص‌هایی مانند تعداد محصول یا تعداد مشتریان یک کسب و کار سنجیده می‌شود:

آرایشگاهی را در نظر بگیرید که روزانه به طور متوسط به بیست نفر خدمات ارائه می‌دهد.

اگر این آرایشگاه روند فعالیت‌های خود را به گونه‌ای تغییر دهد که بتواند خدمات خود را روزانه به شصت نفر خدمات ارائه دهد، می‌تواند بگوید مقیاس خود را بزرگ (۳ برابر) کرده است.

کارخانجات و واحدهای تولیدی، معمولاً مقیاس را بر اساس حجم تولید خود بیان می‌کنند. مثلاً ممکن است یک خودروساز می‌گوید: در منطقه، هیچ خودروساز دیگری در مقیاس ما، با تولید سالانه یک میلیون دستگاه خودرو، وجود ندارد.

استفاده از حجم تولید به عنوان مقیاس آن‌قدر رایج است که بسیاری از صنعت‌گران و فعالان کسب و کار، این دو واژه را به عنوان مترادف یکدیگر در نظر می‌گیرند.

اما در راستای بحث‌ ظرافت کلامی که در متمم همواره بر آن تأکید داریم، خوب است به این نکته توجه داشته باشید که:

اصطلاح مقیاس معمولاً هنگام مقایسه و تعیین جایگاه یک کسب و کار در میان رقبای خود (یا در مقایسه با گذشته‌ی خودش) به‌کار می‌رود و معمولاً در تغییرات بزرگ به آن اشاره می‌شود.

به این چهار جمله توجه کنید:

• طی دهه‌ی گذشته، مقیاس کسب و کار ما تغییر کرد: حجم تولید روزانه‌ی ما از ۱۰۰ تن به ۵۰۰ تن افزایش یافت.
• اگر قصد داریم کارخانه‌ی خود را با کارخانه‌های رقیب مقایسه کنیم، منطقی است رقیبانی را در نظر بگیریم که در مقیاس خودمان فعالیت می‌کنند.
• مقیاس کسب و کار ما نسبت به سال گذشته تغییر کرده است. آن زمان، روزانه ۱۰ تماس تلفنی داشتیم و اکنون، هر روز ۱۰۰ تماس را پاسخ می‌دهیم.
• ما با این مقیاس از فعالیت، نمی‌توانیم به صادرات فکر کنیم.

اما در جمله‌های زیر، استفاده از حجم تولید مناسب‌تر است:

• به علت کمبود مواد اولیه، حجم تولید ما ۲۰٪ نسبت به سال گذشته کاهش داشت.
• حجم تولید ما در حال حاضر، ۴۰۰۰ واحد محصول در روز است.
• اگر بتوانیم دستگاهی را که به تازگی خریده‌ایم راه‌اندازی کنیم، حجم تولیدمان ۳۰٪ افزایش خواهد یافت.

تعریف صرفه جویی ناشی از مقیاس

صرفه جویی ناشی از مقیاس (Economy of Scale)که گاهی آن را به صورت صرفه به مقیاس هم می‌گویند و می‌نویسند، به صرفه‌جویی‌های ناشی از افزایش مقیاس یک کسب و کار اشاره دارد:

به عنوان مثال، می‌دانیم در صنعتی مثل تولید خودرو، ده برابر شدن ظرفیت تولید، می‌تواند به کاهش چشم‌گیر هزینه‌ی تمام شده‌ی هر واحد محصول تبدیل شود.

اما از یک ساندویچ‌فروشی انتظار نداریم با ده برابر شدن میزان تولید ساندویچ، در حد و اندازه‌ی صنعت خودرو، صرفه‌جویی اقتصادی را تجربه کند.

توجه داشته باشید که صرفه جویی ناشی از مقیاس یک مفهوم مطلق نیست و کاملاً به صورت نسبی سنجیده می‌شود.

اگر می‌گوییم صرفه جویی ناشی از مقیاس در یک صنعت کم یا زیاد است، حتماً آن را در ذهن خود با صنعت دیگری مقایسه کرده‌ایم.

در مواردی که ممکن است مخاطب حرف شما را به شکل درست برداشت نکند، بهتر است مشخص کنید که معیار مقایسه‌ی شما چه صنعت یا صنایعی هستند.

هزینه های ثابت در مقابل هزینه های متغیر

ناگفته پیداست که وقتی از کاهش هزینه‌ها در اثر افزایش مقیاس صحبت می‌کنیم، به هزینه‌های ثابت در یک کسب و کار توجه داریم.

هزینه های ثابت (Fixed Costs) بر خلاف هزینه های متغیر (Variable Costs) به سادگی با تغییر حجم فعالیت‌ها، تغییر نمی‌کنند.

مثلاً اجاره‌‌ی یک سوله که از آن برای مونتاژ قطعات محصول یک کارخانه استفاده شود، مستقل از تعداد دستگاه‌هایی که روزانه در آن‌جا مونتاژ می‌شود، ثابت است.

هم‌چنین یک دفتر خدمات گردشگری، مستقل از این‌که چند مشتری در روز داشته باشد، باید هزینه‌ی ثابتی را به اجاره‌ی دفتر خود اختصاص دهد.

در مقابل، میزان انرژی مصرفی در یک کارخانه، و نیز مواد مصرفی در یک رستوران، تا حد زیادی وابسته به حجم تولید است.

حتماً به این نکته هم توجه دارید که ثابت و متغیر بودن هزینه‌ها، یک مفهوم مطلق نیستند. مثلاً ما می‌گوییم حجم فولاد مصرفی برای تولید خودرو، هزینه‌ی متغیر است و هزینه‌ی خرید یا اجاره‌ی سالن تولید، هزینه‌‌ای ثابت است.

در عین حال، می‌دانیم که اگر ظرفیت تولید خودروسازی را ۱۰ برابر کنیم، تعداد سالن‌های بیشتری هم لازم خواهیم داشت.

به همین علت، در اقتصاد مدیریت، با یک تعریف دقیق‌تر، کمی از این ابهام فاصله می‌گیرند:

هزینه‌ی ثابت، هزینه‌ای است که با افزایش یک واحد بیشتر از محصول، تغییر نکند.

در مقابل، سرفصل‌های متغیر هزینه‌ای، حتی با افزایش یک واحد به حجم تولید، افزایش پیدا می‌کنند.

بر اساس آن‌چه تا کنون گفتیم، می‌توانیم توضیح مربوط به صرفه جویی ناشی از مقیاس را تکمیل‌تر کنیم:

با افزایش سهم هزینه‌های ثابت در کل هزینه‌ها، صرفه‌جویی ناشی از مقیاس افزایش می‌یابد.

زیرا با افزایش مقیاس، هزینه‌های ثابت، میان محصولات تولید شده سرشکن می‌شوند و هزینه‌ی تمام شده، کاهش پیدا می‌کند.

تمرین درس صرفه جویی ناشی از مقیاس

در این درس، اجاره محل کسب و کار به عنوان یکی از هزینه‌های ثابت اشاره شد. چه عوامل دیگری را در ذهن دارید که می‌توانند در یک کسب و کار، هزینه‌ی ثابت جدی تلقی شوند؟

غیر از سرشکن شدن هزینه‌های ثابت، افزایش مقیاس با چه مکانیزم‌های دیگری ممکن است هزینه‌ها را کاهش دهد؟

مثال و راهنمایی: افزایش حجم خرید مواد اولیه می‌تواند قدرت چانه‌زنی برای دریافت تخفیف‌های بیشتر را افزایش دهد.

پیشنهاد عضویت در متمم

دوست عزیز.

شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.

ثبت‌نام به عنوان کاربر آزاد متمم

همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درس‌های متمم دسترسی خواهید داشت.

فهرست برخی از درس‌های مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:

فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم

البته از میان درس‌های مطرح شده، شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه‌ و بررسی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:

دوره MBA

فنون مذاکره

تصمیم گیری

مدیریت بازاریابی

سواد دیجیتال

اطلاعات بیشتر در مورد ثبت نام سری مطالب حوزه نکات آکادمیک کارآفرینی

The post تعریف مقیاس تولید | مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس appeared first on متمم.