ساختار هزینه در مدل کسب و کار

ساختار هزینه (Cost Structure) از جمله اصطلاحات کلیدی در طراحی و تحلیل مدل کسب و کار است.

البته این اصطلاح با مطرح شدن موضوع کارآفرینی و مدل کسب و کار به وجود نیامده و متخصصان حسابداری و مدیریت مالی، همواره به آن توجه داشته‌اند. اما از آن‌جا که افراد کارآفرین، معمولاً جنبه‌های عملیاتی و اجرایی کسب و کار خود را در سایه‌ی هیجان ایده‌پردازی و رویاسازی‌های خود فراموش می‌کنند، لازم است به آن‌ها مدام یادآوری شود که به ساختار هزینه و ظرافت‌ها و چالش‌های آن نیز توجه کنند.

به همین علت، در اغلب الگوهایی که برای توصیف و تحلیل مدل کسب و کار در نظر گرفته می‌شود، بخشی هم به ساختار هزینه اختصاص پیدا می‌کند.

استروالدر هم در بوم مدل کسب و کار خود، بخشی را به ساختار هزینه اختصاص داده است:

در ادامه‌ی این درس به سه نکته درباره‌ی ساختار هزینه می‌پردازیم:

• مفهوم کلی ساختار هزینه
• ساختار هزینه در بوم مدل کسب و کار
• نکاتی در تحلیل ساختار هزینه

مفهوم کلی ساختار هزینه

حتی بدون توضیح هم می‌توانید مفهوم ساختار هزینه را حدس بزنید:

ساختار هزینه به این نکته اشاره دارد که سهم هر یک از هزینه‌های مختلف در کل هزینه‌ی کسب و کار چقدر است.

ساختار هزینه را می‌توان برای:

• یک مقطع زمانی مشخص (مثلاً یک‌سال)
• یک محصول خاص (سهم هر هزینه در قیمت تمام شده‌ی محصول)
• خطوط تولید یک کارخانه
• هزینه‌های یک صنعت مشخص (مثلاً ساختار هزینه در صنعت داروسازی یا تولید تراشه‌های الکترونیکی)

یا هر فعالیت اقتصادی دیگر، محاسبه کرد.

توجه داشته باشید که محاسبه ساختار هزینه کاملاً قراردادی است و بسته به این‌که چه سرفصل‌هایی برای هزینه تعریف کنید، گزارش ساختار هزینه می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

به دو مثال زیر توجه کنید:

مثال اول – نگاه حسابداری به ساختار هزینه‌ی تولید یک قطعه

واحد حسابداری در یک کارخانه‌ی تولیدکننده‌ی فرضی قطعات صنعتی، ممکن است ساختار هزینه‌ی تولید یک قطعه را به صورت زیر برآورد کند:

• مواد اولیه در حدود ۵۸٪
• انرژی مصرفی (شامل گاز و برق و آب) در حدود ۵٪
• هزینه‌ی نیروی انسانی در حدود ۱۶٪
• استهلاک منابع کارخانه (تجهیزات خط تولید، استهلاک انبار و سایر منابع سرمایه‌ای) حدود ۳٪
• هزینه‌های فروش در حدود ۸٪
• سایر هزینه‌ها ۱۰٪

واضح است که می‌توان از نموداری به شکل زیر نیز برای نمایش ساختار هزینه استفاده کرد:

مثال دوم – نگاه مدیریتی به طراحی کلی یک خودرو

مدیر یک شرکت خودروسازی که قصد دارد از خودروسازی سنتی به سمت تولید خودروهای الکتریکی با باتری حرکت کند، ساختار هزینه را بر اساس مولفه‌های دیگری می‌بیند (+).

وضعیت فعلی:

• شاسی (۹ تا ۱۲ درصد)
• بدنه (۱۱ تا ۲۰ درصد)
• نیروی محرکه (۲۲ تا ۲۴ درصد)
• تجهیزات (۳۰ تا ۳۷ درصد)
• سایر موارد (۱۵ تا ۲۰ درصد)

خودرو با محرک باتری:

• مجموعه‌ی باتری (۳۵ تا ۵۰ درصد)
• شاسی (۴ تا ۹ درصد)
• بدنه (۷ تا ۱۹ درصد)
• نیروی محرکه (۸ تا ۲۰ درصد)
• تجهیزات (۱۱ تا ۲۷ درصد)
• سایر موارد (۵ تا ۱۵ درصد)

همان‌طور که می‌بینید در مثال دوم، مولفه‌ها به سرفصل‌های متعارف حسابداری نزدیک نیستند. موضوع بحث هم، به مواردی مثل تأمین مالی و استهلاک دارایی‌های سرمایه‌ای و مانند این‌ها مربوط نیست. بلکه هدف، مقایسه‌ی ساختار هزینه‌ی تقریبی دو طراحی متفاوت است.

همین مدیر، ممکن است در کشوری مثل ایران، ساختار هزینه را به صورت هزینه‌ی ارزی و ریالی تقسیم کند و ساختار هزینه محصولات را از این زاویه ببیند.

پس ما به جای این‌که از ساختار هزینه‌ی درست و نادرست صحبت کنیم، باید به این فکر باشیم که ساختار هزینه مناسب که بتواند دغدغه‌ها و اولویت‌های ما را منعکس کند، کدام است.

ساختار هزینه در بوم مدل کسب و کار

استروالدر در کتاب بوم مدل کسب و کار خود، به شکلی دقیقی به موضوع ساختار هزینه نپرداخته است.

تمرین و مشارکت در بحث

آیا در کسب و کار خود یا کسب و کارها و صنایعی که می‌شناسید، مثال، توضیح یا تجربه‌ای دارید که به دوستان‌تان در درک بهتر مفهوم ساختار هزینه کمک کند؟

سری مطالب حوزه مدل کسب و کار

The post ساختار هزینه در مدل کسب و کار appeared first on متمم.