پرورش تسلط کلامی

چه جملاتی را برای شروع سخنرانی خود یا برای آغاز متن مقاله و جستارهایتان به‌کار می‌گیرید؟
آیا بلافاصله به سراغ اصل مطلب می‌روید یا از حاشیه‌ها شروع می‌کنید؟
آیا مستقیم می‌گویید که حرف‌ و پیام‌تان چیست؟ یا نتیجه‌گیری و درک نهایی پیام را بر عهده‌ی مخاطب می‌گذارید؟
در این درس می‌خواهیم درباره‌ی چهار سبک شروع نوشته یا سخنرانی، صحبت کنیم.
شیوه‌ای که برای این دسته‌بندی به‌کار می‌گیریم، توسط توماس کین برای تحلیل روشی شروع جستارها مطرح شده است (+)؛ و ما هم، مثا‌ل‌های خود را در این درس از جنس کتاب، مقاله و جستار انتخاب کرده‌ایم. اما با مرور و مطالعه‌ی آن خواهید دید که از همین شیوه می‌توان برای تحلیل شروع سخنرانی و حتی تصمیم گیری برای طراحی و چیدمان اسلایدها در اسلایدسازی استفاده کرد.
منظور از شروع نوشته یا سخنرانی دقیقاً چیست؟ این‌که چه حجمی از نوشته یا سخنرانی را به عنوان شروع آن در نظر بگیریم، تا حد زیادی به طول نوشته و مدت زمان سخنرانی بستگی دارد.
در یک نوشته‌ی هزار یا دوهزار کلمه‌ای، چند جمله‌ی اول (و حداکثر یک پاراگراف اول) را می‌توان به عنوان شروع متن در نظر گرفت.
اما در یک کتاب با ..

تعریف مفاهیم و اصطلاحات نقش مهمی در تألیف و تدوین یک نوشته‌ی حرفه‌ای و تحلیلی دارد.
حتماً شما هم مقاله‌ها، نوشته‌ها و حتی سخنرانی‌های بسیاری را دیده‌اید که به علت بی‌توجهی به اهمیت تعریف، نتوانسته‌اند پیام مد نظر خود را به شکلی شفاف و اثرگذار به مخاطب منتقل کنند.
مثلاً مطلبی درباره‌ی فرصت‌ها و تهدیدهای تجارت الکترونیک می‌نویسیم و در تمام نوشته، حتی یک بار هم مشخص نمی‌کنیم که منظورمان از تجارت الکترونیک چیست.
یا این‌که یک مقاله‌ی چندهزار کلمه‌ای درباره‌ی مطالعه می‌نویسیم و مخاطب پس از خواندن کامل مقاله، هنوز نمی‌داند که آیا خواندن خبر در سایت‌های خبری نیز در ذهن شما از مصداق‌های مطالعه بوده است یا نه.
مسئله‌ی دیگر این است که بسیاری از ما، تعریف مفاهیم و اصطلاحات را یک مهارت در نظر نمی‌گیریم. اگر بگویند که این یا آن واژه را در نوشته‌ات تعریف کن، دو یا سه جمله‌ی توضیحی به متن خود اضافه می‌کنیم و به گمان‌مان مسئله حل می‌شود.
پیش از این‌که درس را ادامه بدهیم، باید بر نکته‌ی مهم دیگری هم تأکید کنیم:
ما در درس مفهوم پردازی (زیرمجموعه‌ی بحث مدل ذهنی) هم بحث مشابهی را مطرح کرده‌ایم. اما ت..

بازخوانی متن، عادت بسیاری از ما نیست.
کافی است نگاهی به دیدگاه‌های منتشر شده در متمم یا پست‌های وبلاگ‌ها و نوشته‌های منتشر شده در شبکه های اجتماعی بیندازید، تا بیش از پیش مطمئن شوید که بازخوانی، هنوز جایگاه شایسته‌ی خود را در ذهن بسیاری از ما به دست نیاورده است.
البته علت‌ها و بهانه‌های بسیاری هم برای این وضعیت، قابل تصور است.
وبلاگ‌نویس‌ها می‌دانند که نوشتن، کار فکری بسیار خسته‌کننده‌ای است و وقتی نقطه‌ی آخرین جمله را می‌نویسند، نمی‌توانند لحظه‌ای در کلیک کردن روی دکمه‌ی انتشار، درنگ کنند.
هم‌چنین بسیاری از نوشته‌های ما در فضای دیجیتال، در پاسخ نوشته‌های دیگران است و می‌شود انتظار داشت که در آن‌جا، آن‌قدر درگیر محتوای پیام می‌شویم، که ایرادهای شکلی و ساختاری آن، از چشم‌مان دور می‌ماند.
اما اگر قصد داشته باشیم نوشته‌هایمان در بلندمدت خوانده شوند، چاره‌ای نداریم جز این‌که بازخوانی – و احتمالاً بازنویسی – را به عنوان بخشی از فرایند نوشتن، جدی بگیریم.
در این درس نمی‌خواهیم وارد جزئیات بازنویسی و ویرایش متن بشویم. بلکه صرفاً به چند نکته در روش‌های اجرایی بازخوانی متن اشاره می‌کنیم.
..

نگارش و ویرایش دو قلمرو گسترده هستند که تسلط بر آن‌ها، نیازمند سال‌ها تلاش و تمرین و تجربه است.
کتاب‌ها و شیوه‌نامه‌های بسیاری هم در این زمینه تألیف شده‌اند و علاقه‌مندانِ نوشتن، معمولاً تعدادی از آن‌ها را مطالعه می‌کنند و می‌کوشند نکات مطرح شده را در نگارش خود به‌کار گیرند.
اختلاف‌‌نظرها و تفاوت سلیقه‌ها نیز – هم در اصلِ قواعد و هم در تشخیص مصداق آن‌ها – بسیار زیاد است و به سادگی نمی‌توان یک روش را به روشِ دیگر ترجیح داد.
با این حال برخی اوقات، پاره‌ای نکات ساده در متن‌ دیدگاه‌ها و تمرین‌ها و مقاله‌های منتشر شده در وبلاگ‌های دوستان متممی مشاهده می‌شود که به سلیقه‌ی ما در متمم می‌توان با اصلاح آن‌ها، کیفیت نوشته‌ها را بهبود بخشید.
این درس را به مطرح کردن این نکات اختصاص داده‌ایم.
اما پیش از مطالعه‌ی نکات، مناسب است چند تذکر را بخوانید:
اغلبِ نکاتی که مطرح می‌شوند، در مقوله‌ی سلیقه قرار دارند و از این نظر، ممکن است شما آن‌ها را نپسندید یا علاقه‌ای به رعایت آن‌ها نداشته باشید. به همین علت، در عنوان مطلب تأکید کرده‌ایم که این نکات صرفاً پیشنهاد متمم هستند.
این فهرست بر اساس اهمیتِ ..