اگر از گفتگوها و گلایه‌های رایج در گوشه و کنار خیابان و تحلیل‌های سرگرم‌کننده‌ی غیرمستند در جمع‌های عمومی و خصوصی صرف‌نظر کنیم، به‌نظر می‌رسد صحبت از خلقیات ما ایرانیان و زمینه‌های اجتماعی و تاریخی شکل‌گیری آن، در گفتگوهای امروز ما مردم ساکن این سرزمین، جایگاه چندانی ندارد.
در چنین شرایطی، کتاب ما ایرانیان نوشته‌ی دکتر مقصود فراستخواه جامعه شناس عزیز کشورمان، قطعاً اثر ارزشمندی است که بررسی و مطالعه‌ی آن، می‌تواند محرکی برای اندیشیدن بیشتر به وضع موجود و درک عمیق‌تر از روند شکل‌گیری آن باشد.
به همین علت، تصمیم گرفتیم این بار، چند سطر از فصل هشتم کتاب ایشان را در قالب پاراگراف فارسی بخوانیم و مرور کنیم.
دکتر فراستخواه، دکترای خود را در رشته‌ی برنامه‌ریزی توسعه‌ی آموزش عالی به پایان رسانده‌اند و علاوه بر آموزش در دانشگاه، آثار مکتوب ارزشمندی را به جامعه‌ی علمی کشور ارائه کرده‌اند.
آن‌چه در ادامه می‌خوانید، چند سطرِ نخستِ فصلِ هشتمِ کتابِ ما ایرانیان است؛ فصلی که به نتیجه‌گیری از مباحث کتاب پرداخته است.
آسمان ادبیات و فرهنگ ما پر از ستاره‌هایی است که چشمک می‌زنند، پر است از ارزش‌های انسانی و معنوی.
اما زمین ما سنگلاخ، ناامن، پرتعارض و ناهموار است.
در جامعه‌ی ما رویای اخلاقی هست. در زیر پوست این جامعه، یک حس اخلاقی هست. میل به فضیلت هست.
اما شرایط بیرونی ما چندان با آن رویاها و حس‌های درونی، هم‌ساز و هم‌داستان نیست.
متن زیست ما و موقعیت‌های جغرافیایی و اجتماعی و سیاسی و مناسبات اقتصادی ما برای فضیلت مساعد نیست.
راستی و انصاف برای ایرانی حقیقتاً بسیار باارزش و خواستنی و ستودنی است. اما میدان بازی، گِل‌آلود است. بازی منصفانه در عمل دشوار می‌شود.
خطری که در اینجا در کمین ما نشسته است و خطر کوچکی نیست، آن است که به‌طور ضمنی نتیجه بگیریم، ارزش‌های تابناک را فقط باید گذاشت در آسمان‌ها چشمک بزنند. ولی در زمین باید راه را در پیش گرفت و زرنگی کرد و رفاقت‌بازی کرد و تملق کرد و از هر نمدی، کلاهی برای خویش دوخت. دروغ گفت و گلیم خود را از آب بیرون کشید و مابقی قضایای مقتضیه!
اگر بیشتر مردم یک چنین نتیجه‌ای را ولو به شکل ضمنی بگیرند، من اسم این شکست را «شکست اخلاقی» جامعه می‌گذارم.
مرادم شکستِ نهادِ اخلاق است. یعنی باورها و ارزش‌ها و هنجارهایی که در طول تاریخ، مردمان در زیست اجتماعی خود، آثار نیک آن را تجربه کرده‌اند و آزموده‌اند و از ترجیحات کلی آن‌ها، این ارزش‌ها با عملکردهای تکرارشونده نهادینه شده‌اند و اعمال و روابط متقابل اجتماعی مردم را از درون و بدون هزینه‌های پلیس و دادگستری و دولت و بروکراسی و موعظه و مانند آن تنظیم می‌کنند و به صورت گرامر اجتماعی در می‌آیند.
همان‌طور که اقتصاددانان نئوکلاسیک از شکست بازار به معنای آدام اسمیتی کلمه سخن می‌گویند، یا همان‌طور که اینگلهارت از شکست دولت‌های مجری پروژه‌ی مدرنیزاسیون در بخشی از جوامع در حال توسعه (از جمله ایران) سخن می‌گوید، اجازه بدهید در چیزی هم به نام شکست اخلاق تأمل کنیم.
و آن وقتی است که گروه‌های اجتماعی به نتیجه برسند اخلاق خوب است و زیباست، اما به درد نمی‌خورد و کارایی ندارد و در عمل نمی‌توان آن را به‌کار بست و چندان نتیجه‌ای گرفت!
این به معنای نابود شدن امید اخلاقی یک جامعه است و به گمان بنده در جامعه‌ی ایران چنین اتفاقی دور از تصور نیست.
توضیح پایانی این‌که کتاب ما ایرانیان، به همت نشر نی به بازار عرضه شده و علاوه بر سایت‌های عمومی فروش کتاب مانند آدینه بوک، می‌توانید به صفحه‌ی مخصوص معرفی این کتاب در سایت نشر نی مراجعه کرده و از میان گزینه‌های مختلف (از جمله خرید کتاب کاغذی، کتاب صوتی و نسخه‌ی دیجیتال) هر کدام را که مناسب می‌دانید انتخاب کنید.
مطالب مرتبط
معرفی کتابهای مدیریتی
پاراگراف فارسی
معرفی کتابهای روانشناسی
کتابخوانی و توصیه‌هایی درباره آن
دانشمندان کلاسیک مدیریت و اقتصاد و روانشناسی
پیشنهاد عضویت در متمم
دوست عزیز.
شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.
ثبت‌نام به عنوان کاربر آزاد متمم
همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درس‌های متمم دسترسی خواهید داشت. فهرست برخی از درس‌های مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:
فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم
البته از میان درس‌های مطرح شده، شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه و بررسی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
دوره MBA
فنون مذاکره | تصمیم گیری
تحلیل رفتار متقابل | پرورش تسلط کلامی
افزایش عزت نفس | چگونه شاد باشیم
اطلاعات بیشتر در مورد ثبت نام
The post چند پاراگراف از کتاب ما ایرانیان | دکتر مقصود فراستخواه appeared first on متمم.
